Worstelingen aan de bestuurstafel

TEKST: ONZE REDACTIE

Harmonie Amor Musae is nog altijd een gezonde vereniging. Maar als er niets gebeurt zal het ledenbestand door gebrek aan nieuwe aanwas in de komende tien tot vijftien jaar vergrijzen. Op 1 januari 2023 telde de vereniging 109 leden. Waar aanvankelijk nog circa 33% van het ledenbestand werd gevormd door leerlingen, zakte dat percentage tot 9% in 2023. “Diverse omstandigheden maken de afname van het leerlingental begrijpelijk, maar deze ontwikkeling vormt wel een belangrijk aandachtspunt”, schrijft voorzitter Martin Rasenberg in hoofdstuk 1 van het boek In Muziek Verbonden. “Stabiliteit in de leeftijdsopbouw is immers van wezenlijk belang voor het voortbestaan van de vereniging op de langere termijn.”

SOCIALE DRUKTE
De afname van de aantrekkingskracht van muziekverenigingen op jongeren is landelijk een bekend gegeven. Allerlei maatschappelijke omstandigheden liggen daaraan ten grondslag. De jeugd wordt overvoerd met verenigings- en schoolverplichtingen die vaak onvoldoende op elkaar zijn afgestemd. Dit leidt bij de jeugd tot grote ‘sociale drukte’ met als gevolg dat de verplichtingen die voortvloeien uit het lidmaatschap van een muziekvereniging al snel te veel zijn gevraagd. Ook komt binnen het basisonderwijs de muzikale opvoeding, die vroeger bijna van nature uitmondde in het lidmaatschap van een harmonie, steeds meer in de verdrukking.

VERVIJFVOUDIGD
Maar dat is volgens voorzitter Rasenberg niet de enige reden van de terugloop van het aantal jeugdige beginners. Uit een berekening blijkt dat de kosten van de jeugdopleiding in de afgelopen twintig jaar zijn vervijfvoudigd. De cumulatieve kosten voor een muziekopleiding bedragen ongeveer 825 euro per kind per jaar. In de tijd dat Amor Musae de opleiding nog zelf verzorgde was dat 173 euro per jaar. Is het dan gek dat van de circa 42.500 kinderen in Breda slechts 168 HAFA-muziekonderwijs genieten via het Centrum voor de Kunsten? Dat is een percentage van 0,39%. Rasenberg: “Het komt erop neer dat alleen kinderen van rijke ouders nog in de gelegenheid zijn om muziekonderwijs te genieten of kinderen van ouders met een bijzonder smalle beurs, waarvoor een Breda Pas-regeling van kracht is. De brede middengroep staat in feite buiten spel.”

SUBSIDIE
De afname van het aantal leerlingen heeft ook zijn weerslag in de boeken van de penningmeester. Rond 1988 bestond meer dan 1/3 van de totale verenigingsinkomsten uit leerlingenbijdragen en subsidies voor opleidingen. De eigen leerlingenopleiding was daarom ook in financieel opzicht voor de vereniging van groot belang. Naast een bijdrage van de ouders voor de door Amor Musae verzorgde opleiding, ontving de vereniging hiervoor ook overheidssubsidie. Bovendien creëerden de opleidingsactiviteiten een betrokken achterban van ouders, familieleden, vrienden en kennissen die vanwege hun verbondenheid met de leerlingen gemotiveerd waren om met enige regelmaat concerten van Amor Musae te bezoeken. Deze supportersgroep was tevens sneller bereid om de vereniging als ‘vriend’ of ‘donateur’ financieel te steunen. Ook werden leeftijdsgenoten van de leerling door het bijwonen van de muziekuitvoeringen gestimuleerd om zelf een muziekopleiding te gaan volgen. Dat effect kwam ook de financiële positie van de vereniging ten goede. Maar nadat Amor Musae op aandringen van de gemeente voor de opleiding van leerlingen moest overstappen op een door de gemeente erkende instelling stegen de kosten voor de muziekopleiding in rap tempo. Ook de betrokkenheid van de leerlingen en hun achterban met de vereniging brokkelde af. Rasenberg: “De verwachting is dat deze ontwikkeling ook voor de komende jaren een belangrijk aandachtspunt zal blijven. Dit betekent dat moet worden nagedacht over revitalisering van de leerlingenopleiding.”

SENIORENORKEST
Maar gelukkig is er ook een groeiend maatschappelijk verschijnsel dat enig tegenwicht biedt. Dat is de tendens dat samen muziek maken steeds populairder wordt onder volwassenen. De Nieuw Talent Orkesten waarbij laatbloeiers, zij-instromers of herintreders de uitdaging aangaan om een instrument te leren bespelen of de draad weer opnieuw oppakken, schieten overal in het land als paddenstoelen uit de grond. Ook voor Amor Musae heeft de oprichting van een seniorenorkest geleid tot het positieve gevolg dat het totale ledental van de vereniging toenam. De senioren beschikken over een muzikale expertise en andere vaardigheden waarvan in Amor Musae-verband dankbaar gebruik wordt gemaakt. Voor de senioren zelf creëerde de oprichting van het seniorenorkest de mogelijkheid dat de leden van het groot orkest door een flexibele overgangsmogelijkheid hun hobby langer kunnen beoefenen. Daarnaast is het seniorenorkest een geweldige ambassadeur van Amor Musae gebleken door ook muziekuitvoeringen te presenteren buiten de gebruikelijke concertzalen en zodoende muzikaal plezier te brengen op plaatsen en voor groepen die een groot orkest niet meer kan bedienen. Wat de ledenlijst van Amor Musae de laatste jaren aan jeugdleden verloor, is min of meer gecompenseerd door seniorenleden, ook wat de inkomsten aan contributie betreft. De senioren maakten de vereniging weliswaar grijzer, maar brachten ook duidelijke voordelen.

Praktisch
In Muziek Verbonden telt 148 pagina’s. Belangstellenden kunnen het boek bestellen via info@amormusae.nl. De kosten bedragen 15 euro.