Blokken voor de hoogmis van de brasswereld

De spanning stijgt in brassbandland. Maar liefst 42 bands maken zich op voor de jaarlijkse hoogmis: de Nederlandse Brassband Kampioenschappen. Dat betekent nog anderhalve week blokken op de verplichte werken. Waar liggen de valkuilen, wat zijn de addertjes onder het gras en welke beren kunnen de bands op 25 en 26 oktober in de Grote Zaal van TivoliVredenburg in Utrecht op hun pad tegenkomen? Dirigenten uit de diverse divisies nemen de verplichte werken van de 43e NBK onder de loep.

TEKST: REDACTIE KLANKWIJZER – FOTO’S: WARBER MEDIA/NBK

De kandidaten in de Kampioensdivisie zetten hun tanden in The Lost Circle van Jan Van der Roost, geïnspireerd door het beroemde prehistorische monument Stonehenge bij de Britse stad Salisbury. Het werk beschrijft het verhaal van een volksverhuizing duizenden jaren geleden, waarbij de reizigers hun eigen rituele en sacrale monumenten meenamen. The Lost Circle is een compositieopdracht van de Stichting NBK in samenwerking met onder andere de brassbandkampioenschappen van België, Duitsland, Noorwegen, Oostenrijk en Zwitserland. “Net als alle verplichte werken van de afgelopen jaren een zeer moeilijk werk”, zegt Jaap Musschenga van De Bazuin uit Oenkerk. “Jan Van der Roost is erin geslaagd een zeer verhalend stuk te schrijven dat tot de verbeelding spreekt. Het is een prachtig programmatisch werk geworden dat thematisch gebaseerd is op het Stonehenge motief. Vergeleken met het werk van vorig jaar, zijn in dit stuk weer heel andere uitdagingen te overwinnen. Geen enorme solo cadenzen, maar lastige structuren en tempi. Technisch en qua stijl is het enorm uitdagend.” Musschenga legt uit dat de partituur twaalf grote steunpunten kent, ieder met zijn eigen karakter en stijl. “De moeilijkheid zit hem in het treffen van de juiste sfeer. Dat is eigenlijk de grootste uitdaging.” De Bazuin bestaat dit jaar honderd jaar, maar dat betekent niet dat de band volgende week met verhoogde verwachtingen naar Utrecht afreist. Musschenga: “We proberen zoals altijd het beste uit de band te halen en met het gevoel het podium op te stappen dat we in de voorbereiding nergens iets hebben laten liggen. We hebben een stabiele bezetting en hebben duidelijk een goede lijn te pakken. Dat is echt enorm genieten.”

TONAAL STUK
In de eerste divisie staat St James’s – A New Beginning van Philip Harper op de lessenaar. De Britse componist schreef het werk in opdracht van St James’s Church in Londen ter gelegenheid van de 300ste sterfdag van Sir Christopher Wren, die de kerk in 1684 ontwierp. “Een prachtig werk”, oordeelt dirigent Yves Wuyts van Oefening en Uitspanning uit Wijk en Aalburg. “De eerste indruk was dat het technisch gezien niet het moeilijkste werk is, maar naarmate het repetitieproces vorderde, merk je dat het een uitdagend stuk is. Elke instrumentengroep komt mooi aan bod en de componist heeft het uitstekend georkestreerd.” Volgens Wuyts een werk vol valkuilen. “Het is een heel tonaal stuk waardoor intonatie zeer belangrijk wordt. Daarnaast zijn er de gebruikelijke uitdagingen: samenspel, balans, dynamiek, etc. Maar het belangrijkste is de muziek laten leven en het publiek meenemen in het verhaal. Dat is de grootste uitdaging van dit stuk.” De Belg, die als dirigent zijn debuut maakt op de NBK, reist met vertrouwen af naar Utrecht. “De voorbereidingen verlopen heel goed. De repetities worden voltallig bezocht. Ook ons repetitieweekend met gastdirigent Jan Müller (Zwitserland) was een groot succes. De combinatie van hard werken en een goede sfeer zorgt er voor dat het fijn werken is voor een dirigent. Ik ben dan ook heel fier dat ik dit samen met de dames en heren van O&U mag meemaken.”

POSITIEVE MINDSET
De bands in de tweede divisie buigen zich over Variations on ‘Was Lebet’, een werk uit 2017 van de Britse componist, ontwerper en journalist Andrew Wainwright. “Een uitdagend werk”, zegt dirigent Koen van der Molen van De Lofklank uit Ureterp. “Naast de technische moeilijkheden is het interessant om de vijf verschillende variaties elk een eigen karakter te geven. Wat harmonie is het hier en daar complex. Zeker niet saai. Voor zowel de muzikanten als de dirigent een leuk stuk om aan te werken.” De addertjes onder het gras zitten volgens Van der Molen in de dynamische beheersing, precisie, samenspel (vooral in de delen III en V) en samenhang in de muzikale interpretatie. “Een groot deel van de oplossing ligt in concentratie en het maken en naleven van duidelijke afspraken.” Aan voorspelling wil de 22-jarige dirigent zich niet wagen (“daar kun je ook op afgerekend worden”), maar De Lofklank stapt straks met een positieve mindset het podium op. “Ten opzichte van vorig jaar hebben we nu langer dezelfde bezetting. Daarnaast ben ik ook als dirigent weer een jaar verder in mijn ervaring. We hebben zeker nog stappen te zetten, maar ik heb er alle vertrouwen in.”

UITDAGING
In de derde divisie klinkt zeven keer Headland Fantasy van Ingebjørg Vilhelmsen. De compositie van de jonge Noorse componiste (onder meer principal cornet bij Oslofjord Brass Band) is een muzikaal portret van de gemeente Nes in de Noorse provincie Viken. Een van die vertolkingen komt van Brassband Heman uit het Groningse Zuidwolde. Dirigent Geert Jan Kroon spreekt van “een lastig werk met genoeg uitdaging.” “Een van de elementen die veel terugkomt, is het gebruik van ‘klankwolken’ (of noem het bewegende clusters), waarin het op de kwaliteit van elke muzikant aankomt om dat mooi te laten klinken. Het is een techniek die ik persoonlijk ook leuk vind om te gebruiken in stukken, dus dat spreekt mij zeker aan. Daarmee is Headland Fantasy ook direct een wat dissonanter werk, wat het ook weer lastig maakt om het goed tot klinken te krijgen.”
Een van de grote valkuilen is volgens Kroon de vele stijlen van spelen. “Elk deel heeft een compleet eigen karakter: van heel licht dansend tot breed slepend. En binnen de delen is er ook nog de nodige variatie.” Het gaat de laatste jaren op en af met Heman. Vooral de vele wisselingen in de bezetting maken het niet makkelijker. Kroon: “De aandacht ligt er vooral op het maximale uit elke repetitie te halen. We reizen zonder uitgesproken doelen of intentie naar Utrecht, behalve ons als band te ontwikkelen. Daarvoor is een traject als een NBK ideaal.”

AAN DE BAK
De 43e NBK openen vrijdag 25 oktober met de vierde divisie. Het verplichte werk is Fanfares, Song and Dances van componist Philip Sparke, een gezamenlijke compositieopdracht van de Stichting NBK, Brass Bands England en de Litouwse brassbandfederatie die in Utrecht zijn wereldpremière beleeft. Een werk waar volgens dirigent Alexander Zwaan van Alkmaar Brass bands uit de vierde divisie hun handen vol aan hebben. “De vierde divisie heeft er weer een prachtig werk bij, hoewel vierde divisie? Net als Evolution in het verleden kan dit werk uiteindelijk in de derde divisie belanden, want het vraagt veel van een vierde divisieband. Het werk is geschreven in de klassieke driedeling hoofd-hart-benen. Waarbij Sparke met betrekkelijk weinig materiaal fijne muzikale netwerkjes kan bouwen. Daarbij moet elke muzikant flink aan de bak.”
Zwaan laat de struikelblokken de revue passeren. “Er is een prominente rol voor het slagwerk, maar dit mag zeker niet overheersen. Daarnaast heeft elke sectie geregeld zijn handen vol, zijn er solomomentjes voor trombones en baritons naast de meer gebruikelijke solisten en zijn er ook harmonisch de nodige uitdagingen. Tenslotte heeft Sparke met gulle hand gestrooid met articulatietekens.”
Voor Alkmaar Brass is het de tweede deelname na het debuut in 2022. De komende deelname wordt daarom vooral gezien als een volgend leermoment. Zwaan: “We proberen binnen onze mogelijkheden maximaal te presteren en dan zien we wel wat het waard is. In ieder geval geniet iedereen bij Alkmaar Brass van de voorbereiding en het prachtige werk van Philip Sparke.”

Foto: Jaap Musschenga leidt De Bazuin uit Oenkerk.

Klik voor de Programmakrant van de NBK HIER.

 

Gepubliceerd: 16 okt 2024 - 12:42
Laatste update: 24 okt 2024 - 09:08

Posters