'Dit verhaal moet echt verteld worden'

Zoran Rosendahl schreef al composities voor het Nederlands Blazers Ensemble, Brassband Rijnmond en Het Orkest van de Koninklijke Marechaussee. Via via kwam zijn naam als jong talent bij De Eendracht terecht. Als inspiratie voor het schrijfproces kreeg hij van de muziekcommissie onder meer een verhaal gebaseerd op het boek Sapiens van Yuval Noah Harari mee. “Al snel was voor mij duidelijk dat het moest gaan over culturen en de invloeden van culturen op elkaar. Associërend kwam ik uit op het thema ‘culturele assimilatie’ - de ene cultuur die de andere overneemt. Zo’n assimilatie kan de goede kant opgaan, maar ook zeer naargeestige trekken hebben, zoals bij de Oeigoeren in China. Hoe meer hun situatie in het nieuws kwam, hoe meer ik wist: hier moet ik iets mee doen, want dit gaat zo ver. Uiteindelijk heb ik ook met een Oeigoerse vluchteling gesproken.”

Oeigoeren
In zijn compositie vertelt Zoran het verhaal van de Oeigoeren. Hij legt uit: “Net als vele componisten maak ik in mijn werk gebruik van kleine componententhema’s - vier motiefjes die allemaal een symbool hebben. Zo heb ik een pentatonisch gegeven met vijf tonen gepakt voor de rust en ontspanning. Verder heb ik een schrijnend akkoord gemaakt met wringende tonen waarbij je als het ware de pijn voelt. Met die twee componenten heb ik het eerste deel geschreven.”

In dat eerste deel beschrijft Zoran het landschap van de Oeigoeren met woestijnen, hooggebergte en hier en daar een oase. Plotseling weerklinkt er een sirene: “De Chinese overheid stelt een provinciale lockdown in en gooit de mensen in kampen. Het is heel intens stuk waarna binnen niet al te lange tijd de ontspanning weer aanbreekt.”

Andere wereld
Het middendeel bestaat uit drie dansen: “De eerste is een Turks-Oeigoerse dans met allemaal wisselende maatsoorten. Die dans mondt ‘out of the blue’ uit in een EDM-gedeelte: Electronic Dance Music die haaks staat op de rest van het stuk. Met dat deel wil ik het schrijnende contrast laten zien tussen aan de ene kant van het land jonge Oeigoeren die in kampen zitten en aan de andere kant jonge Chinezen die in de grote steden in clubs staan te dansen.”

Kippenvelmomentje
In het volgende deel komt de hoofdmelodie naar voren: “Tot dan toe heb ik die vier themacomponentjes als losse stukjes gebruikt, en dan komen ze opeens bij elkaar. Dat is zo’n kippenvelmomentje waarbij je als luisteraar opeens denkt: ‘Ah, zo zit het in elkaar!’.” De compositie eindigt in een romantische en tegelijkertijd klagende koraal: “Eerst klinkt het heel harmonieus, daarna wordt het heel wrang en gaat het alle kanten op. Het majeurakkoord doet welhaast vermoeden dat het goed afloopt, totdat er steeds meer schrijnende akkoorden tegenaan schuren. Dan weet je als luisteraar dat de situatie nog lang niet is afgelopen. Het is bijna een schreeuw van wanhoop aan het eind. Het orkest eindigt zo sterk als ze kunnen: helemaal open. Prachtig!”

Ouroboros
De compositie kreeg de naam Ouroboros mee: “Ouroboros is een van de oudste symbolen van de mensheid. De slang of draak die in zijn eigen staart bijt, staat voor oneindigheid. En daarin zit ook de link: culturele assimilatie vindt in de hele geschiedenis al plaats en zal altijd bij ons blijven. We worden steeds internationaler. De compositie is een reflectie erop: gaat die assimilatie op een goede of een slechte manier? Aan de toehoorder om dat uit te maken.”

Repetities
Sinds januari repeteert De Eendracht aan het stuk. Zoran wordt nadrukkelijk bij het repetitieproces betrokken. “Ik ben trots op wat ik tot nu toe heb gehoord. Bij de eerste repetities vroeg ik me wel af of ik het ze niet te moeilijk had gemaakt. Fanfaremuziek is normaal gesproken lekker spelen met veel dubbele instrumenten en bekende harmonieën. Maar juist in het eerste deel zitten allemaal losse lijntjes die als zandverstuivingen door de woestijn worden geblazen. Die lijntjes moeten precies op elkaar inhaken, zodat het één lange lijn wordt. Dat is best een uitdaging. Maar ze wilden iets bijzonders van me, nou dat hebben ze gekregen”, lacht Zoran die op 22 juli ook zelf in de Rodahal in Kerkrade aanwezig is. “Jan Van der Roost, een van mijn docenten, zei al tegen me dat ik mijn handen mag dichtknijpen dat mijn compositie op het Wereld Muziek Concours wordt gespeeld. ‘Er is geen beter podium voor je!’ Dat kan ik alleen maar onderstrepen.”

Behalve op 22 juli in Kerkrade speelt fanfare De Eendracht de compositie Ourobos ook tijdens de laatste try-out: zondag 17 juli in Nijland.

 Tekst: Marcel Butterhoff – Foto: Foppe Schut/Aanlevering De Eendracht