Me Too in de muziek!? 

Dr. Kees Hein Woldendorp, revalidatiearts en medisch coördinator van het Revalidatie Expertise Centrum voor Muziek & Dans (REC-MD) van Revalidatie Friesland. Tevens vicevoorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Dans- en Muziek Geneeskunde (NVDMG), auteur van de informatie website www.embouchure.nl en muzikant (Keltische muziek). Op dit blog deelt hij zijn inzichten op het gebied van gezond musiceren, beter leren musiceren, en mijn ervaringen met geblesseerde musici. Meer weten: k.woldendorp@revalidatie-friesland.nl

Me Too in de muziek!?

Vlak voor het begin van de coronacrisis – in maart- schreef ik mijn vorige blog over nekklachten. Ik was toen van plan om een volgende blog te schrijven over hulpmiddelen die je bij het musiceren kunt gebruiken. Echter de actualiteit maakt dat ik voor een ander onderwerp kies, een onderwerp waar ik tot op heden nog bijna niets over heb gelezen binnen de muziek: ‘Me Too’.

Tijdens de coronacrisis was er namelijk onverwachts ruimte om een aantal geneeskundestudenten te begeleiden met hun scripties. De polikliniek voor geblesseerde musici en dansers moest namelijk tijdelijk dicht. Buitengewoon lastig want deze mensen komen niet voor niets. De aanmeldingen bleven echter nog wel steeds binnen komen, vaak met een net wat anders geformuleerde hulpvraag dan gebruikelijk: veel musici -amateurs en professionals- wilden juist nu gezien worden. Ze hadden immers eindelijk tijd om aan hun blessure te werken omdat er toch geen optredens waren. Volledig te begrijpen, het was dus extra moeilijk om juist nu ‘nee’ te moeten verkopen uit veiligheidsoverwegingen.
Dat elk nadeel ook zijn voordelen blijkt te kunnen hebben, bleek dus zelfs tijdens de coronacrisis. Eindelijk was er tijd om onderzoek af te ronden wat al een tijdje op de plank lag te branden. In deze blog wil ik je graag vertellen over de uitkomsten van een literatuuronderzoek waarom vrouwelijke musici structureel meer klachten en beperkingen ervaren dan mannelijke musici. Dit blijkt namelijk een internationaal verschijnsel te zijn en er zijn tal van meningen over de vermeende oorzaken. Twee coassistenten uit Groningen, Elsa Nel en Tamara Brouwer, hebben systematisch de wetenschappelijke literatuur geanalyseerd onder leiding van Laura Kok (orthopedisch chirurg in opleiding, medisch coördinator van de muziekpoli te Haarlem) en ondergetekende. Een wetenschappelijk artikel is in voorbereiding.

Tricky

Het meeste wordt geschreven over de gemiddeld kleinere handen van vrouwen en de mindere kracht bij het moeten spelen op meestal standaard maten van instrumenten. Ook wordt genoemd dat vrouwen een lagere pijndrempel hebben, iets wat altijd buitengewoon tricky is om als man te melden. Dat lijkt immers erg op het oordeel in de richting van ‘het zwakke geslacht’. Het grappig is echter dat dit onderzocht is door een vrouwelijke onderzoeker en daarna bevestigd is bij musici en niet-musici. Veel interessanter – en misschien ook wel veel pijnlijker- is dat er niets is onderzocht op het vlak van Me Too in de wetenschappelijke literatuur onder musici en dansers. Gezien het recente tumult rondom de Nederlandse turnsters is het sterk de vraag of dit onderwerp niet meer aandacht behoeft. In de niet-wetenschappelijke literatuur en op mijn polikliniek komen voldoende aanwijzingen naar voren om dit onderwerp meer op de agenda te krijgen.

50% salaris

Eén voorbeeld wil ik u niet onthouden, ik had er destijds zelf met verbazing kennis van genomen:Nog in 2005 was er een bekend Weens orkest dat volledig uit mannelijke musici bestond. Op een gegeven moment was er een harpist nodig. Aangezien er geen mannelijke harpist kon worden gevonden, werd er een vrouwelijke harpiste aangenomen. Bij de persfoto werd er een doekje over haar hoofd gedrapeerd zodat er niet te zien was dat er toch een vrouw meespeelde. Pas na de nodige druk van buitenaf kreeg deze vrouw een tijdelijk contract met een 50% salaris aangeboden.

Bespreekbaar

Zo bont als bovenstaande voorbeeld zal het in Nederland wel niet aan toe gaan. De voorbeelden die ik echter hoor in de dagelijkse praktijk zijn echter ook niet mis, waaronder seksuele intimidatie. Persoonlijk vind ik dat een niet-wenselijke situatie en ik hoop dan ook dat het onderwerp ‘Me Too’ meer aandacht krijgt dan nu, én bespreekbaar wordt.
Mocht u naar aanleiding van bovenstaande behoefte hebben aan een gesprek, aarzel niet om contact op te nemen. Dit kan bij uw huisarts, (fysio)therapeut of één van de specifieke poliklinieken voor musici/dansers in den lande. Daaraan zijn ook vaak medisch maatschappelijk werkenden en/of psychologen verbonden, desgewenst ook vrouwelijke.

Deze blog is bedoeld om je in hapklare brokjes kennis aan te reiken. Ook om je praktisch de weg te wijzen in de gezondheidszorg voor musici als je dat nodig mocht hebben. Het vinden van goede medisch en wetenschappelijk onderbouwde adviezen is namelijk niet eenvoudig. Ik kan je desgewenst via mijn netwerk in binnen- en desnoods buitenland gericht doorsturen voor deskundig advies bij jou in de buurt.

Vragen en opmerkingen van lezers ontvang ik graag via k.woldendorp@revalidatie-friesland.nl als opmaat voor een volgende blog! Anderen kunnen hiermee hopelijk ook hun voordeel doen. Aarzel niet om deze blog te delen!

Kees Hein Woldendorp

Wil je na het lezen van dit artikel je verhaal kwijt? De KNMO heeft een vertrouwenspersoon. Als er bij jouw vereniging iets vervelends speelt waar je zelf niet uitkomt, dan kun je daarover vertrouwelijk praten met een onafhankelijke deskundige. Een mailtje sturen naar ivanloenen@knmo.nl  met het verzoek om contact met de vertrouwenspersoon is voldoende. Je hoeft niet te vertellen waar het over gaat. Wel even je contactgegevens achterlaten natuurlijk. Die worden doorgestuurd en de vertrouwenspersoon neemt dan contact met je op. Alles wat je vertelt, wordt vertrouwelijk behandeld. Soms is het voldoende dat je advies krijgt hoe je met een vervelende situatie kunt omgaan. Maar mocht het nodig zijn, dan kan de vertrouwenspersoon actie ondernemen. Dat gebeurt echter alleen in overleg met jou.

Photo by Mihai Surdu on Unsplash

KNMO Klankwijzer is hét nieuws- en informatieplatform van de instrumentale amateurmuziek. Schrijf je hieronder (oranje balk) in voor de gratis nieuwsbrief en je ontvangt ook de digitale nieuwskrant automatisch in je mailbox. Of like: https://www.facebook.com/klankwijzer